MOU Oudenaarde, Schepenzaal
Schilderij
olieverf op paneel
43,5 x 54 cm
vermoedelijk 1592
anoniem
klik op de foto om de diashow te starten
Olieverfschilderij op paneel met de voorstelling van Alexander Farnese op zijn sterfbed
Dit doodsportret hangt in de schepenzaal van het stadhuis en werd hoogstwaarschijnlijk vervaardigd in 1592, het sterfjaar van Alexander. De schilder is onbekend. Het Franstalige opschrift kan als volgt vertaald worden: Alexander Farnese, hertog van Parma en van Piacenza, gouverneur en generaal van de Lage Landen, ridder van de Gulden Vlies, die stierf in de abdij van Sint-Vaast in Arras op 3 december 1592.
Alexander Farnese
Alexander Farnese (1545-1592) werd geboren in Rome als zoon van Ottavio Farnese en Margaretha van Parma, de buitenechtelijke dochter van keizer Karel V. In september 2024 organiseert het MOU een ambitieuze tentoonstelling gewijd aan de fascinerende figuur van Margaretha van Parma (1522-1586). Alexander staat in de Nederlandse geschiedschrijving vooral bekend als de Hertog van Parma, een titel die hij droeg vanaf de dood van zijn vader in 1586. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog (de opstand tegen het Spaanse Rijk onder Filips II) diende hij als landvoogd en veldheer in de Nederlanden. Hij behaalde grote militaire successen en heroverde grote delen van de Nederlanden terug voor Spanje, waaronder ook Oudenaarde in 1582. De periode van Spaanse terugslag wordt niet voor niets ‘Parma’s negen jaren’ genoemd. In 1589 werd Alexander door (zijn nonkel) Filips II naar Frankrijk geroepen, waarbij ook zijn overwinningen in de Nederlanden ophielden. Hij geraakte uiteindelijk gewond en trok zich terug. Zijn laatste levensjaren bracht hij door in de abdij van Sint-Vaast in Arras; het was voor vorsten gebruikelijk om het einde van hun dagen in een religieuze instelling door te brengen. Hij stierf op 47-jarige leeftijd.
Het doodsportret
Het doodsportret is een fenomeen dat ontstond in de 16e eeuw als manier om de herinnering aan de overledene actief te houden. Toch was het afbeelden van de dood geen modern gegeven in de Lage Landen; al vanaf de 11e eeuw werden hoge geestelijke en edelen vereeuwigd via grafbeelden. Op het doodsportret werd de overledene meestal in zijn beste kledij afgebeeld, samen met symbolen van het geloof. In dit geval wordt Alexander afgebeeld in monnikspij met een groot kruis in de hand en een ketting van de Orde van het Gulden Vlies rond zijn hals.
terug naar overzichtspagina "objecten in de kijker"
