MOU Oudenaarde, Oppervoogdenkamer
nautilusbeker
verguld zilver, nautilusschelp
-
omstreeks 1580
anoniem, De Nederlanden
klik op de foto om de diashow te starten
Nautilusschelpbeker, te dateren rond 1580
Deze nautilusschelpbeker draagt geen merktekens maar lijkt aan de hand van de kenmerken afkomstig te zijn uit de Nederlanden. Momenteel bevindt de beker zich in de Oppervoogdenkamer van het museum. De nautilusschelpbeker is opgebouwd uit verguld zilver en een nautilusschelp. Dit is de woonruimte van de nautilus, een inktvissoort die enkel voorkomt in de Indische- en de Grote Oceaan. De nautilus is de enige inktvis met een uitwendige schelp. Dit soort bekers werden vervaardigd als pronkstuk.
de Wunderkammer
De nautilusschelpbeker past perfect binnen de zestiende-eeuwse traditie van het versmelten van de wetenschappen en de kunsten. Het samenkomen van twee voordien zeer contrasterende domeinen kwam op door de ontdekking van de Nieuwe Wereld op het einde van de vijftiende eeuw. Hierdoor ontstond er overzeese handel en een grote interesse in exotische voorwerpen en ‘rariteiten’ waaronder de nautilusschelp. Deze voorwerpen werden vaak verzameld in een rariteitenkabinet, ook wel een wunderkammer genoemd. Dit kon een kast of een hele kamer zijn. De Oppervoogdenkamer in het museum (waar de beker zich bevindt) is tijdelijk omgevormd tot zo’n wunderkammer. Ook kunstenaars en ambachtslieden verwierven een interesse in het ongekende en gingen hiermee aan de slag. Zeldzame natuurlijke en dierlijke materialen werden voor vele schilders het onderwerp van hun stillevens. Edelsmeden integreerden de voorwerpen zelf in hun werken en produceerden objecten zoals deze nautilusschelpbeker.
Aangezien de functie van de beker als pronkstuk is deze ook zeer rijkelijk versierd. De stam werd uitgewerkt als een zeemeermin die ondersteund wordt door zeepaardjes. Aan weerszijden van de schelp staat nog een zeemeermin. De schelp zelf krijgt de illusie de muil te zijn van een soort zeemonster. Bovenop het zeemonster staat Neptunus, de god van de zee. Hij draagt een schild en zijn meest gekende attribuut: de drietand. Vooraan de schelp staat een slangachtige duivel afgebeeld, wat mogelijk een voorstelling kan zijn van de Leviathan (een mythlogisch zeemonster uit het Oude Testament).
terug naar overzichtspagina "objecten in de kijker"
